توهین به رسول خدا (ص) به بهانه آزادی بیان در یك فیلم امریكایی

توهین به رسول خدا (ص) به بهانه آزادی بیان در یك فیلم امریكایی

فیلمی در آمریكا ساخته شده كه در آن به رسول خدا (ص) هتك حرمت شده است. این فیلم واكنش شدید مسلمانان را به دنبال داشته است.

اگر چه توهین به مقدسات اسلامی با اهدافی مشخص انجام می‌شود اما گاهی برخی آزادی بیان را دستاویز چنین هتك حرمتهایی قرار می‌دهند و مقدسات دینی و اسلامی را مورد هتك حرمت قرار می‌دهند. فیلمی در آمریكا ساخته شده كه در آن به رسول خدا (ص) هتك حرمت شده است. این فیلم واكنش شدید مسلمانان را به دنبال داشته است.

آیا آزادی بیان حقی بی حد و مرز است و حدودی برای آن متصور نیست؟

آیا به حق آزادی بیان و اندیشه می‌توان هر اعتقاد و باوری را زیر سؤال برد و مورد توهین قرار داد؟

آزادی عقیده به معنای آن است كه هر شخصی، هر تفكری اعم از سیاسی، اجتماعی، مذهبی را كه حق می‌داند آزادانه برگزیند بی‌آنكه در گزینش آن تحت فشار باشد. آزادی بیان نیز تبلور آزادی عقیده است و به معنای ابراز آزادانه اندیشه و اعتقادات می‌باشد. این حق یكی از حقوقی است كه در تمام اعلامیه‌های حقوق بشری به صراحت به آن تأكید شده و در قوانین بسیاری از كشورها از جمله قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مورد حمایت قرار گرفته است.

ماده 19 اعلامیه جهانی حقوق بشر (مصوب دهم دسامبر 1948) مقرر می‌دارد: "هر كس حق آزادی عقیده و بیان دارد و حق مزبور شامل آن است كه از داشتن عقاید خود بیم و اضطرابی نداشته باشد و در كسب اطلاعات و افكار و اخذ و انتشار آن به تمام وسایل ممكن و بدون ملاحظات فردی آزاد باشد."

همچنین ماده 19 میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی نیز تصریح می‌كند: "1 ـ هیچكس را نمی‌توان به مناسبت عقایدش مورد مزاحمت و اخافه قرار داد.2 ـ هر كس حق آزادی بیان دارد و این حق شامل آزادی تفحص و تحصیل و اشاعه اطلاعات و افكار از هر قبیل بدون توجه به سرحدات خواه شفاهاً و خواه به صورت نوشته یا چاپ یا به صورت هنری یا هر وسیلة‌ دیگری به انتخاب خود می‌باشد...."

اینكه در تدوین این اعلامیه همه كشورها مشاركت نداشته و برخی اصول این اعلامیه مبتنی بر بسرتهای فكری جهانیان نیست شك و تردیدی وجود ندارد. اصول این دو كنوانسیون توسط كشورهای صنعتی و غالب جنگ جهانی دوّم نوشته شده است امّا برخی از مبانی آن از جمله حق آزادی بیان با قیودی مورد پذیرش اسلام است و اسلام در چهارده قرن قبل به آن توجه نموده است.

اما نكته‌ای كه باید به آن توجه داشت این است كه آزادی بیان در اسلام و حقوق بین الملل بدون حد و مرز نیست. بند 3 ماده 19 میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی مقرر می‌دارد: "اعمال مذكور در بند 2 این ماده مستلزم حقوق و مسئولیت‌های خاصی است و لذا ممكن است تابع محدودیت‌های معینی شود كه در قانون تصریح شده و برای امور ذیل ضرورت داشته باشد: الف. احترام به حیثیت و حقوق دیگران؛ ب. حفظ امنیت، نظم یا سلامت و اخلاق عمومی."

همچنین ماده 13 كنوانسیون آمریكایی حقوق بشر (مصوب نوامبر 1969) با عنوان، آزادی اندیشه و بیان، در عین حمایت از آزادی بیان آن را مطلق نمی‌داند و در صورت تعرض به نظم و اخلاق عمومی و حیثیت افراد، آن را محدود می‌كند.

بنابراین تمام اندیشمندان در عین پذیرش آزادی بیان به عنوان یك حق اساسی برای انسان در وجود حدودی برای آن تردید ندارند.

با رفتارشناسی مدعیان حقوق بشر معلوم شده كه حقوق بشر و آزادی بیان در قاموس این مدعیان، چیزی جز اعمال مقاصد سیاسی آنها نیست و هیچگاه عملاً به این حقوق انسانی پایبند نبوده و این مفاهیم مظلوم وسیله‌ای برای اعمال فشار بر كشور‌های دیگر بوده است.

با وجودی كه در كنوانسیون‌ها و معاهدات بین المللی از جمله بند 5 ماده 13 كنوانسیون آمریكایی حقوق بشر هرگونه تحریكات مذهبی و هر عمل غیر قانونی علیه اشخاص و گروه‌ها به واسطه مذهب ممنوع است، ساخت و پخش فیلم موهن به پیامبر خدا (ص) در این كشور نشان می‌دهد كه اجرای قانون در این كشور و امثال آن گزینشی است و در حالی كه به افراد و آرمان‌های آنها توهین می‌شود توهین كنندگان آزادانه فعالیت كرده، و حتی مورد تشویق قرار می‌گیرند.

این در حالی است كه اسلام تاكید دارد كه نباید خداشناسان را مورد دشنام قرار دهیم، همچنین هرجا كه جمعی از انسان‌ها در آن به عبادت و راز و نیاز مشغول‌اند محترم است؛ چه مسجد، چه دیر و چه كلیسا. باید توجه داشت كه این قاعده صرفا شامل خداپرستان نمی‌شود، بلكه حتی در مواردی مشركان را نیز در‌بر‌می‌گیرد، چنانكه خداوند در آیه 108 سوره انعام دشنام و اهانت به مشركان را نیز نهی می‌كند:

وَلاَ تَسُبُّواْ الَّذِینَ یدْعُونَ مِن دُونِ اللّهِ فَیسُبُّواْ اللّهَ عَدْوًا بِغَیرِ عِلْمٍ كَذَلِكَ زَینَّا لِكُلِّ أُمَّةٍ عَمَلَهُمْ ثُمَّ إِلَی رَبِّهِم مَّرْجِعُهُمْ فَینَبِّئُهُم بِمَا كَانُواْ یعْمَلُونَ

و آنهایی را كه جز خدا می‏خوانند دشنام مدهید كه آنان از روی دشمنی [و] به نادانی خدا را دشنام خواهند داد این گونه برای هر امتی كردارشان را آراستیم آنگاه بازگشت آنان به سوی پروردگارشان خواهد بود و ایشان را از آنچه انجام می‏دادند آگاه خواهد ساخت.